2022-12-20
Ultrasonik muayene tahribatsız muayenenin temel metotlarından biridir. Tahribatsız muayene incelenen malzemenin ya da parçanın bütünlüğü zarar görmeden yapılan muayene işlemidir. Bu yöntem malzemelerin yüzey ve yüzey altı kütle kusurlarını tespit eder. Kalınlık ölçümü, kaynak hataları, malzeme içindeki çatlak gibi sorunların bulunmasında kullanılır. Bu hacimsel kusurlar daha çok üretim esnasında özellikle de döküm sırasında oluşur. Ayrıca yapışma bütünlüğünü saptanması, plastik malzemelerde boşluk içeriğinin tahmininde kullanılır. Ultrasonik muayene esnasında prob olarak bilinen cihaz ile malzeme içine titreşimler gönderir. Yüksek frekanslı ses dalgaları bir engelle karşılaşması durumunda yansıma yapar.
Hataların tespiti için gönderilen ses dalgaları metal, kompozit, plastik, seramik gibi malzemelerin içinden geçerek; çatlaklar, kalıntılar ve iç süreksizlikler belirlenir. Ayrıca beton ve ahşap malzemelerin incelenmesinde de kullanılabilir. Proba ulaşan bu sinyalin konumu ve yüksekliği, engelin ya da hatanın boyutu, bulunduğu yeri ve türü hakkında fikir verir. Metalik parçaların ultrasonik testinde kullanılan frekans aralığı, ölçüm yapılacak parçanın yapısal özellikleri doğrultusunda uygulanır. Ultrasonik muayene testi içinde en yaygın kullanılan teknik darbe-yankı tekniğidir. İç kaynak hataları, paslanma, kireçlenme, kimyasal ya da mekanik sebeplere bağlı olan aşınmalar bu yöntem ile saptanır.
Ultrasonik Muayene Uygulama ve Avantajları
Yüksek frekanslı ses dalgaları, kusurları tespit etmek amacıyla malzeme veya nesneye gönderilerek ultrasonik test tekniği gerçekleşir. İncelemede 50 MHz’e kadar frekanslar kullanılabilir olsa da daha çok 0,1-15 MHz arasında değişiklik gösteren kısa dalgalar kullanılır. Ultrasonik dalga üretme ve algılayabilme özelliğine sahip prob ile enine (kesme) ve boyuna (basınç) olarak uygulanan dalga türleri malzeme içine gönderilir. Prob tarafından algılanan dalgalar elektrik sinyallerine dönüşerek yankı şeklinde geri bildirim sağlar. Bu geri bildirim ses dalgalarının engele çarpma açısına bağlı olarak değişiklik gösterir.
Ultrasonik muayenede kullanılan en yaygın yöntem darbe-yankı yöntemidir. Bu yöntem yankı sinyallerini kullanarak; sinyalin derinliği, yoğunluğu gibi özelliklerini gösterir. İnceleme yapılacak malzemenin büyük, uygunsuz şekilli ya da taşımanın zor olduğu durumlarda temaslı ultrasonik muayene gerçekleştirilir. Transmisyon yönteminde ise biri alıcı diğeri verici olmak üzere iki dönüştürücü kullanılır. Bu yöntem daha çok yansıtıcı sinyalin zayıf olması halinde süreksizliklerin tespitinde kullanılır.
Ultrasonik kontrol testi; farklı türde malzemelerde kullanılabilir olması ve anında sonuç vermesi açısından yaygın kullanılan yöntemdir. İç süreksizliklerin saptanması için en uygun metot olan ultrasonik muayene, süreksizliklerin şekli ve boyutu açısından oldukça yüksek oranda doğruluk verir. Yerinde denetim için taşınabilir olması avantaj sağlar.
Darbe-yankı tekniği ile tek yönlü erişim sağlar. Güçlü nüfuziyet yeteneği ile minimum düzeyde numune gerektirir. Kontrol esnasında çalışma aralıksız bir şekilde ilerleme sağlar. Periyodik olarak gerçekleştirilen test kusurların büyümesini önlemeye yardımcı olur. Havacılık, inşaat, tıp, imalat gibi çeşitli endüstri alanlarında kullanılmaktadır.
Ultrasonik Muayene Sınırları
Ultrasonik muayene yöntemi, malzemelerin iç hatalarının ve duvar kalınlığının tespit edilmesinde kullanılan etkin bir yöntemdir. Malzeme yapısında hiçbir şekilde değişikliğe neden olmayan test şekli, birçok maddede kullanılmaktadır. Ancak; düzensiz şekilli, kaba, çok küçük veya ince, özellikle de pürüzlü yüzeye sahip nesnelerin incelenmesi oldukça zordur. Muayene, sahte sinyaller yani yanlış sonuçları ayırt edebilecek deneyimli bir ekip tarafından gerçekleştirilmelidir.
İncelenen malzemenin yüzeyi muayene sonuçlarını etkiler. Dolayısıyla ince nesneler ya da sesin hızı ve soğurma nedeni ile sesin zayıflamasına etki eden özellikli malzemenin doğru bir şekilde ölçümünün yapılması zorlaşır. Sıcak yüzeylerde yapılacak ultrasonik muayene bu duruma uygun olarak tasarlanmış probların kullanılmasını gerektirir.
Yorumlar